KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN TFRS 10, BOBİ FRS BÖLÜM 22, VERGİ USUL KANUNU VE MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ
Author :
DOI : 10.29228/ijbemp.52183
Year-Number: 2021-Prof. Dr. Fikret OTLU Özel Sayısı
Yayımlanma Tarihi: 2021-09-18 14:15:45.0
Language : Türkçe
Konu : Muhasebe
Abstract
Herhangi bir işletmenin farklı işletmelerle birleşerek tek bir çatı altında faaliyetlerini devam ettirmesi, bu işletmelerin mali nitelikli işlemlerinin de birleştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu durum, birleşen işletmelerin finansal tablolarının da biraraya getirilerek konsolide finansal tablolarının düzenlenmesini gerektirmektedir. Bu gereklilik, hem dünyada hem de ülkemizde konsolide finansal tabloların düzenlenmesi ile ilgili bazı standartların oluşturulmasını sağlamıştır. Bu standartlar arasında, TFRS 10: “Konsolide Finansal Tablolar Standardı” ve BOBİ FRS “Bölüm 22: Konsolide Finansal Tablolar Standardı” yer almaktadır. Çalışmanın amacı, konsolide finansal tabloların TFRS 10, BOBİ FRS Bölüm 22, Vergi Usul Kanunu ve Muhasebe Sistemleri Uygulama Genel Tebliğleri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle konsolide finansal tablolar ile ilgili TFRS 10, Bobi Frs Bölüm 22, VUK ve MSUGT’deki açıklamalara yer verilmiştir. Daha sonra, konsolidasyon sürecinde yapılması gereken işlemler bir uygulama örneği ile açıklanmıştır.
Keywords
Abstract
The fact that any business continues its activities under a single roof by merging with different businesses has revealed the need to combine the financial transactions of these businesses. This situation necessitates the preparation of consolidated financial statements by bringing together the financial statements of the merging businesses. This requirement has led to the establishment of some standards regarding the preparation of consolidated financial statements both in the world and in our country. Among these standards are TFRS 10: “Consolidated Financial Statements Standard” and BOBİ FRS “Section 22: Consolidated Financial Statements Standard”. The study aims to comparatively analyze the consolidated financial statements in terms of TFRS 10, BOBI FRS Section 22, General Communiqué on Accounting System Application and Tax Procedure Law. For this purpose, first, the explanations in TFRS 10, BOBİ FRS Section 22, TPL, and MSUGT regarding the consolidated financial statements are included. Afterward, the operations to be done in the consolidation process are explained with an application example.
Keywords
- 3 Ataman ve Gökçen, 2017: s. 279 – 293’den uyarlanmıştır.Net Varlıklar = Toplam Özkaynaklar – Yükümlülükler
- Her iki formül kullanılarak hesaplanan Y İşletmesi’nin net varlıkları 500.000 TL olarakbelirlenmiştir. Sözleşmeye göre X İşletmesi, Y İşletmesi’nin % 80’ini satın alacaktır. Bu doğrultuda;X İşletmesi Edinen İşletme, Y İşletmesi ise Edinilen İşletmedir. Birleşme tarihi olan 01.01.2019 tarihi itibariyle Y İşletmesi’nin varlık ve borçlarının gerçeğe uygun değerleri aşağıdaki gibidir:
- X İşletmesi, 01.01.2019 tarihi itibariyle, Y İşletmesi’nin % 80’ini elde etmiştir. Bu elde etmeişlemi ile ilgili olarak X İşletmesi, birim nominal değeri 40 TL’den 10.000 adet hisse senedi ihraçetmiş ve hisselerin toplam piyasa değerinin 440.000 TL olduğu belirlenmiştir. Bu işleme ait X İşletmesi tarafından yapılan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir:
- X ve Y İşletmelerinin 01.01.2019 Birleşme Tarihi İtibariyle Konsolidasyon İşlemleri Çalışma Kağıdı (TL)X İşletmesiDefter Değeri
- Yukarıdaki muhasebe kayıtları sonucunda hazırlanan, X İşletmesi’nin 01.01.2019 tarihli konsolide finansal durum tablosu aşağıdaki gibidir:
- 01.01.2019 Tarihli KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOSU (TL)
- Nakit ve Benzerleri 420.000Ticari Alacaklar (Net) 500.000Stoklar (Net) 504.000Toplam Dönen Varlıklar 1.424.000Tesis, Makine ve Cihazlar 520.000Birikmiş Amortismanlar (-) (104.000)Gayri Maddi Haklar 42.000Toplam Duran Varlıklar 480.400TOPLAM VARLIKLAR 1.904.400Kısa Vadeli Yükümlülükler 150.000Uzun Vadeli Yükümlülükler 230.000Ödenmiş Sermaye 1.000.000Pay İhraç Primleri 40.000Kar Yedekleri 320.000Kontrol Gücü Olmayan Paylar 104.400Geçmiş Yıllar Karları 60.000Toplam Özkaynaklar 1.524.400TOPLAM KAYNAKLAR 1.904.400X ve Y İşletmelerinin 2019 dönemi sonu itibariyle hazırladığı kar veya zarar tabloları aşağıdaki gibidir:
- X ve Y İşletmelerinin 2019 dönemi sonu itibariyle hazırladığı finansal durum tablolarıX ve Y İşletmelerinin 31.12.2019 FİNANSAL DURUM TABLOLARI (TL)Diğer Alacaklar 30.000Stoklar (Net) 290.000 125.000Toplam Dönen Varlıklar 998.000 485.600Bağlı Ortaklıklardaki Yatırımlar 440.000 -Tesis, Makine ve Cihazlar 220.000 150.000Birikmiş Amortismanlar (-) (44.000) (30.000)Gayri Maddi Haklar - 10.000Şerefiye - -Toplam Duran Varlıklar 616.000 130.000TOPLAM VARLIKLAR 1.614.000 615.600Kısa Vadeli Yükümlülükler 70.000 30.000Uzun Vadeli Yükümlülükler 30.000 10.000Sermaye 1.000.000 400.000Pay İhraç Primleri 40.000 -Kar Yedekleri 320.000 40.000Kontrol Gücü Olmayan Paylar - -Geçmiş Yıllar Karları 60.000 60.000Dönem Net Karı 94.000 75.600Toplam Özkaynaklar 1.514.000 575.600TOPLAM KAYNAKLAR 1.614.000 615.600 2019 dönemi içerisinde gerçekleşen işletmeler arasındaki işlemler aşağıdaki gibidir:
- 1 OCAK – 31 ARALIK 2019 DÖNEMİ KAR VEYA ZARAR TABLOSU (TL)Brüt Satış Hasılatı 1.200.000 900.000Satışların Maliyeti (-) 850.000 620.000BRÜT KAR / ZARAR 350.000 280.000Esas Faaliyet Dönem Giderleri (-) 280.000 204.400ESAS FAALİYET KARI / ZARARI 70.000 75.600Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Kazançlar 24.000 -Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar (-) - -Dönem Net Karı / Zararı 94.000 75.6001. X İşletmesi, dönem içerisinde maliyet bedeli 15.000 TL olan ticari mallarını 20.000 TL’ye Y İşletmesi’ne satmıştır.
- 3. 15.01.2019 tarihinde Y İşletmesi, X İşletmesi’nden 28.000 TL tutarındaki makineyi almıştır. Bumakine daha önce X İşletmesi tarafından 20.000 TL’ye alınmıştır. Makinenin satış tarihindeki netdefter değeri 16.000 TL olarak belirlenmiştir. 15.01.2019 tarihi itibariyle makinenin tahmini kalan faydalı ömrü dört yıldır.
- 4. Y İşletmesi, 30.12.2019 tarihinde yaptığı 5.000 TL tutarındaki ödeme ile X İşletmesi’ne olan borcunu 10.000 TL’ye düşürmüştür. Bu ödeme süreci devam etmektedir.
- hesaplarının sonuç hesabına aktarılarak kapatılması621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 50.000632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.000Gider hesaplarının sonuç hesabına aktarılarak kapatılması X İşletmesi 31.12.2019 Tarihli KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOSU (TL)
- Nakit ve Benzerleri 453.000Ticari Alacaklar (Net) 575.600Stoklar (Net) 419.000Toplam Dönen Varlıklar 1.477.600Bağlı Ortaklıklardaki Yatırımlar -Tesis, Makine ve Cihazlar 382.000Birikmiş Amortismanlar (-) 79.000Gayri Maddi Haklar 12.000Toplam Duran Varlıklar 337.400TOPLAM VARLIKLAR 1.815.000Kısa Vadeli Yükümlülükler 90.000Uzun Vadeli Yükümlülükler 40.000Toplam Yabancı Kaynaklar 130.000Sermaye 1.000.000Geçmiş Yıllar Karları 60.000Dönem Net Karı 145.480Kontrol Gücü Olmayan Paylar 119.520Toplam Özkaynaklar 1.685.000TOPLAM KAYNAKLAR 1.815.000 1 OCAK – 31 ARALIK 2019 DÖNEMİ KONSOLİDE KAR VEYA ZARAR TABLOSU (TL)
- Küreselleşme ve bilgi teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler, işletme sahipleri tarafındanyapılacak yatırımlar ile ilgili olarak işletmeleri tek bir çatı altında toplama düşüncesini ortayaçıkarmıştır. Bu sayede, daha önce insan ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla tek tek faaliyet gösterenişletmelerin, faaliyetlerini artık tek bir çatı altında yerine getirmesi sağlanmaktadır. Bu durum, buişletmelerin mali nitelikli işlemlerinin de tek bir finansal tabloda gösterilmesi ihtiyacını gündemegetirmiş ve bu doğrultuda, işletmeler tarafından tek tek düzenlenen finansal tabloların birleştirilerekkonsolide finansal tabloların oluşması sağlanmıştır. Düzenlenen bu tablolar aracılığıyla, birleşenişletmelerin mali nitelikli işlemleri ile ilgili gerçeğe uygun bilgiler üretilebilecektir. Konsolide finansaltabloların düzenlenmesi amacıyla 1976 yılından beri hem dünyada hem de ülkemizde bazı standartlar geliştirilmiş ve geliştirilen standartlarla ilgili güncellemeler yapılmaya halen devam etmektedir.
- İlk olarak Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC) tarafından bazı standartlaryayınlanmıştır. Daha sonra, IASC bu görevini Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’na (IASB)devretmiştir. IASB, son olarak 2015 yılında “UFRS 10: Konsolide Finansal Tablolar Standardı”nıyayınlamıştır. Ülkemizde de konsolide finansal tablo düzenleme ile ilgili ilk düzenleme, SermayePiyasası Kurulu (SPK) tarafından yayınlanan tebliğ ile yapılmıştır. Daha sonra, Türkiye Muhasebe veDenetim Standartları Kurulu (TMUDESK) tarafından ilk standart yayınlanmıştır. Son olarak, KamuGözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından “TFRS 10: KonsolideFinansal Tablolar Standardı” yayınlanmıştır. Bu standardın yanı sıra, Türkiye’de faaliyetlerini yerinegetiren büyük ve orta boy işletmelerden bağımsız denetime tabi olmasına rağmen TMS/TFRS’leriuygulamayan işletmeler için de “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı”başlığı ile standart (BOBİ FRS) 2017 yılında yayınlanmıştır. Bu standartlar arasında “Bölüm 22: Konsolide Finansal Tablolar”a aittir.
- Akdoğan, H. (Ed.). (2020). Bobi FRS TFRS/TMS ve MSUGT/VUK Karşılaştırmaları, Bozkurt Yazar, B. “Bölüm 20: KonsolideFinansal Tablolar”, Ankara: Siyasal Kitabevi. s. 447 – 477.
- Ataman, B. ve Cavlak, H. (2017). “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı(BOBİ FRS) ile Tam Set Türkiye Muhasebe ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının (TMS/TFRS) Karşılaştırılması”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 / 3.
- Ataman, B. ve Gökçen, G. (2017). Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (Bobi Frs) Uygulamaları, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Bobi Frs Bölüm 10 İştiraklerdeki Yatırımlar, www.kgk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
- Bobi Frs Bölüm 22 Konsolide Finansal Tablolar, www.kgk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
- Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı 2021 Sürümü, www.kgk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
- Canel, C. (2017). “Özel Sektör Ve Kamu Sektöründe Muhasebe Standartları Kapsamında KonsolideFinansal Tabloların Hazırlanması: Özel Sektör Uygulamasına Yönelik Örnek Çalışma”, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Casabona, P. A., Ashwal, A. (Spring 2005). “The Concept of Control in Consolidated FinancialStatements: Convergence of U.S. and International Accounting Rules”, Review of Business. 26 (2), 36 – 41.
- Deran, A. ve Aktaş, R. (2004). “Konsolide Mali Tablolarla İlgili IFRS Çerçevesinde HazırlananUlusal Düzenlemelerin İncelenmesi”, Sosyal Bilimler Araştırmaları e-Dergisi, 1(2), Dönem: Eylül.
- Doğan, A. (2017). “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı ile TMS/TFRS Karşılaştırması”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 /4.
- Doğan, A. (2018). “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı ile VUK/MSUGT Karşılaştırması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80.
- Haftacı, V. ve Kılınç, Y. (2013). “Kobi Tfrs’lere Göre Konsolide Finansal Tabloların Düzenlenmesi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25.
- I%CC%87s%CC%A7letmeler-I%CC%87c%CC%A7in-Finansal-Raporlama-Standard%C4%B1-(BOBI%CC%87-FRS)-2017-Su%CC%88ru%CC%88mu%CC%88 (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
- Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), (2020), Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Taslağı.
- Karapınar, A. ve Eflatun, A.O. (2017). Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Uygulama ve Yorumları, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Kıymetli Şen, İ. ve Özbirecikli, M. (2018). “BOBİ FRS’nin Muhasebe Uygulamalarına GetirdiğiDeğişiklikler: BOBİ FRS, TMS / TFRS ve Mevcut Muhasebe Sistemi Çerçevesinde Bir İnceleme”, Ankara SMMMO Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Özel Sayı.
- Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 1 Sıra No’lu MSUGT, www.gib.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.04.2021)
- Örten, R.; Kaval, H. ve Karapınar, A. (2007). Türkiye Muhasebe - Finansal Raporlama Standartları, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Örten, R.; Kaval, H. ve Karapınar, A. (2015). Türkiye Muhasebe - Finansal Raporlama Standartları (TMS - TFRS) Uygulama ve Yorumları, 8. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Özerhan, Y. ve Sultanoğlu, B. (2018). Uygulamalı Bobi Finansal Raporlama Standardı, Ankara: Gazi Kitabevi.
- Özkan, M. ve Terzi, S. (2010). “Avrupa Birliği’nde Finansal Raporlama: İngiltere, Fransa ve Almanya Örnekleri”, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 100 Temmuz-Ağustos, 21 – 45.
- (Erişim Tarihi: 30.04.2021)
- Selvi, Y. ve Yılmaz, F. (2002). “SPK Konsolidasyon Tebliği’nin İncelenmesi ve Örnek Bir Uygulama”, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 59 Nisan-Mayıs-Haziran, 21 – 45.
- Sevilengül, O. (2011). Genel Muhasebe, Ankara: Gazi Kitabevi.
- TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar, www.kgk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
- TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar, www.kgk.gov.tr (Erişim Tarihi: 20.03.2021). Türk Dil Kurumu, https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
- Vergi Usul Kanunu 213, https://mevzuat.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
- Yardımcıoğlu, M. (2008). “Finansal Tabloların Konsolidasyonu ve Uluslararası Muhasebe Standartları Yönünden Değerlendirilmesi”, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 90, 145 – 168.
