GM(1,1) MODELİ İLE KONAKLAMA VE TESİS SAYILARI AÇISINDAN TAHMİNLENEN İLLERİN ENTROPİ TABANLI MOORA YÖNTEMİNE GÖRE SIRALANMASI
Author :
DOI : 10.29228/ijbemp.51748
Year-Number: 2021-Prof. Dr. Fikret OTLU Özel Sayısı
Yayımlanma Tarihi: 2021-09-18 00:43:34.0
Language : Türkçe
Konu : Üretim ve Operasyon Yönetimi
Abstract
Bu çalışma için iki temel amaç belirlenmiştir. Birinci amaç, illerin 2010-2019 yılları arasındaki konaklama ve tesis sayıları temel alınarak 2020-2023 yıllarındaki durumlarının tahmin edilmesidir. İkinci amaç, illerin 2020-2023 yıllarına ait verilerinin ortalama değerlerinin ağırlıklandırılarak sıralanmasıdır. Çalışmanın en önemli tarafı, bir karar verme probleminin çözümü için tahminlemeye, ağırlıklandırmaya ve sıralamaya dayanan bir model önerisi sunmasıdır. Bu amaçlar doğrultusunda 7 kriter (tesise geliş sayısı, geceleme sayısı, ortalama kalış sayısı, doluluk oranı, toplam tesis sayısı, toplam oda sayısı, toplam yatak sayısı) ve 75 ilden oluşan bir karar verme problemi belirlenmiştir. 2010-2019 yılları arasındaki orijinal veriler temelinde yapılan tahminlere göre bir karar matrisi oluşturulmuştur. Entropi yöntemine göre en önemli kriter doluluk oranı kriteri ve en az önem verilen kriterler toplam yatak sayısı ile toplam oda sayısı olarak belirlenmiştir. MOORA yöntemi ile yapılan çözüm sonucunda 2020-2023 yılları arasında Antalya, İstanbul ve Muğla’nın en iyi iller olarak ilk üç sırada yer alması beklenmektedir. Bu çalışma sonucunda elde edilen bulguların, hem işverenlerin hem de kanun koyucuların gelecekte alacakları kararlara temel oluşturabileceği düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
Two main objectives have been set for this study. The first purpose is to estimate the status of the provinces in 2020-2023 based on the number of accommodations and facilities between 2010 and 2019. The second purpose is to weight the average values of the data of the provinces for the years 2020-2023The most important aspect of the study is that it proposes a model based on forecasting, weighting and sorting to solve a decision-making problem. For these purposes, a decision-making problem consisting of 7 criteria (number of arrivals, number of overnight stays, average number of stays, occupancy rate, total number of facilities, total number of rooms, total number of beds) and 75 provinces were determined. A decision matrix was created based on estimates based on original data between 2010 and 2019. According to the entropy method, the most important criterion is the occupancy rate criterion and the least important criteria are the total number of beds and the total number of rooms. As a result of the solution made by MOORA method, Antalya, Istanbul and Mugla are expected to rank in the top three as the best provinces between 2020 and 2023. It is thought that the findings of this study may form the basis for future decisions by both employers and legislators.
Keywords
- Acer, A. & Kalender, S. (2020). “Antrepoların Performansının Entropi ve TOPSIS Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (65): 1-20.
- Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E. & Ömürbek, V. (2017). “Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2): 285-300.
- Akın, N. G. (2019). “Makine Seçimi Probleminde Entropi - ROV ve CRITIC - ROV Yöntemlerinin Karşılaştırılması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (62): 20-39.
- Alp, İ., Öztel, A. & Köse, M. (2015). “Entropi Tabanlı MAUT Yöntemi ile Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansı Ölçümü: Bir Vaka Çalışması”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2): 65-81.
- Andria, J., di Tollo, G. & Pesenti, R. (2021). “Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making: An Entropy- Based Approach to Assess Tourism Sustainability”, Tourism Economics, 27(1): 168–186.
- Baležentis, T. & Baležentis, A. (2014). “A Survey on Development and Applications of the Multi- criteria Decision Making Method MULTIMOORA”, Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 21(3-4): 209-222.
- Bilgin Sarı, E. (2017). “Toplam Verimli Bakım Uygulayan Bir İşletmede Bakım Personelinin Performans Değerleme Puanlarının Entropi Tabanlı VIKOR Sıralaması ile Karşılaştırılması”, İşletme Bilimi Dergisi, 5(3): 59-78.
- Brauers, W. K. M. & Ginevicius, R. (2009). “Robustness in Regional Development Studies: The Case of Lithuania”, Journal of Business Economics and Management, 10(2): 121-140.
- Brauers, W. K. M. & Zavadskas, E. K. (2006). “The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy”, Control and Cybernetics, 35(2): 445-469.
- Brauers, W. K. M. & Zavadskas, E. K. (2010). “Robustness in the MULTIMOORA Model: The Example of Tanzania”, Transformations in Business & Economics, 9-3(21): 67-83.
- Brauers, W. K. M. (2013). “Multi-Objective Seaport Planning by MOORA Decision Making”, Annals of Operations Research, 206(1): 39-58.
- Bulut, İ. & Yıldırım, M. (2018). “Yakakent’in Turizm Potansiyeli”, Studies of The Ottoman Domain (Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları), 8(15): 1-24.
- Chen, S.-W., Li, Z.-G. & Zhou, S.-X. (2005). “Application Of Non-Equal Interval GM(1,1) Model in Oil Monitoring of Internal Combustion Engine”, Journal of Central South University of Technology, 12(6): 705-708.
- Çakır, E. & Bilge, E. (2019). “Bütünleşik SWARA - MOORA Yöntemi ile Kurumsal Müşterilerin Banka Tercihlerinin Belirlenmesi: Aydın İlinde Bir Uygulama”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6): 269-289.
- Dinçer, H. & Yüksel, S. (2019). “Selecting Investment Strategies for European Tourism Industry Using the Hybrid Decision Making Approach Based on Interval Type-2 Fuzzy Sets”, Journal of Intelligent and Fuzzy Systems, 37(1): 1343-1356.
- Ece, N. (2019). “Holding Şirketlerinin Finansal Performans Sıralamasının Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemleri ile İncelenmesi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1): 63-73.
- Erkan, Ç., Tutar, F., Tutar, E. & Eren, M. (2013). “Yeşil Ekonomi ve Turizm”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1): 62-72.
- Geng, Y., Wei, Z., Zhang, H. & Maimaituerxun, M. (2020). “Analysis and Prediction of the Coupling Coordination Relationship between Tourism and Air Environment: Yangtze River Economic Zone in China as Example”, Discrete Dynamics in Nature and Society, 2020(1406978): 1-15.
- Gezen, A. (2019). “Türkiye’de Faaliyet Gösteren Katılım Bankalarının Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (84): 213-232.
- Gök Kısa, C. A. & Perçin, S. (2018). “Bütünleşik Entropi Ağırlık-VIKOR Yöntemi ile Bilişim Teknolojisi Sektöründe Performans Ölçümü”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(14): 1-14.
- Gu, T., Ren, P., Jin, M. & Wang, H. (2019). “Tourism Destination Competitiveness Evaluation in Sichuan Province Using TOPSIS Model Based on Information Entropy Weights”, Discrete & Continuous Dynamical Systems - S, 12(4&5): 771-782.
- Güllü, K. & Yılmaz, M. (2020). “Determination Of Destination Competitiveness Of The Selected Mediterranean Destinations By Entropy Based EDAS Method”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48): 486-509.
- Huang, Y.-L. (2012). “Forecasting The Demand for Health Tourism in Asian Countries Using A GM(1,1)-Alpha Model”, Tourism and Hospitality Management, 18(2): 171-181.
- Hudson, S. (2008). Tourism and Hospitality Marketing. London: SAGE Publications Ltd.
- Işık, O. (2019). “Türk Mevduat Bankacılığı Sektörünün Finansal Performanslarının Entropi Tabanlı ARAS Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1): 90-99.
- Julang, D. (1982). “Control Problems of Grey Systems”, Systems & Control Letters, 1(5): 288-294.
- Julang, D. (1989). “Introduction To Grey System Theory”, The Journal of Grey System, 1(1): 1-24.
- Kaplanoğlu, E. (2019). “Entropi Tabanlı MAUT Yöntemiyle Performans Ölçümü: MKEK Fabrikalarının Sıralanması”, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1): 7-18.
- Karaatlı, M. (2016). “Entropi-Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile Bütünleşik Bir Yaklaşım: Turizm Sektöründe Uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1): 63-77.
- Karayel, S., Atmaca, E., Yalçın, C. & Erol, B. (2018). “VIKOR ve MOORA Yöntemleri ile Malzeme Taşıma Sistemi Seçimi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (18. EYİ Özel Sayısı): 695-708.
- Kiracı, K. & Asker, V. (2019). “Hava Aracı Leasing Şirketlerinin Performans Analizi: Entropi Temelli TOPSIS Uygulaması”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (24): 17-28.
- Köşker, H. & Unur, K. (2017). “Turizm Lisans Öğrencilerinin Turizm Sektöründe Çalışma Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2): 126-141.
- Kracka, M., Brauers, W. K. M. & Zavadskas, E. K. (2010). “Ranking Heating Losses in a Building by Applying the MULTIMOORA”, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 21(4): 352359.
- KTB, 2020, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201140/yillik-istatistikler.html, (Erişim Tarihi: 16.11.2020).
- KTB, 2020, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-208783/yillik-il-ilce-konaklama-tablolari.html, (Erişim Tarihi: 16.11.2020).
- KTB, 2020, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html, (Erişim Tarihi: 16.11.2020).
- Li, X., Wang, K., Liu, L., Xin, J., Yang, H. & Gao, C. (2011). “Application Of the Entropy Weight and TOPSIS Method in Safety Evaluation of Coal Mines”, Procedia Engineering, 26: 2085-2091.
- Liu, S. & Lin, Y. (2006). Grey Information: Theory and Practical Applications. London: Springer.
- Lotfi, F. H. & Fallahnejad, R. (2010). “Imprecise Shannon’s Entropy and Multi Attribute Decision Making”, Entropy, 12(1): 53-62.
- Nguyen, H.-K. (2020). “Combining DEA and ARIMA Models for Partner Selection in the Supply Chain of Vietnam’s Construction Industry”, Mathematics, 8(6): 1-20.
- Nguyen, N. T. & Nguyen, L. X. T. (2019). “Applying DEA Model to Measure the Efficiency of Hospitality Sector: The Case of Vietnam”, International Journal of Analysis and Applications, 17(6): 994-1018.
- Nguyen, N. T. & Tran, T. T. (2018a). “A Study of the Strategic Alliance for Vietnam Domestic Pharmaceutical Industry: A Dynamic Integration of a Hybrid DEA and GM (1,1) Approach”, Journal of Grey System, 30(4): 134-151.
- Nguyen, N. T. & Tran, T. T. (2018b). “Raising Opportunities in Strategic Alliance by Evaluating Efficiency of Logistics Companies in Vietnam: A Case of Cat Lai Port”, Neural Computing and Applications, 31: 7963–7974.
- Ömürbek, N. & Akçakaya, E. (2018). “FORBES 2000 Listesinde Yeralan Havacılık Sektöründeki Şirketlerin Entropi, MAUT, COPRAS ve SAW Yöntemleri ile Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1): 257-278.
- Ömürbek, N. & Balcı, H. (2017). “Entropi Temelli COPRAS Yöntemi ile Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Havayolu Taşımacılığının Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(18): 13-25.
- Ömürbek, N. & Eren, H. (2016). “Promethee, Moora ve Copras Yöntemleri ile Oran Analizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi”, Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16): 174-187.
- Önay, O. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri. içinde B. F. Yıldırım ve E. Önder (Ed.), MOORA (ss. 245-257), 1. Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.
- Özbek, A. & Erol, E. (2016). “COPRAS ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Problemine Uygulanması”, Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2(1): 23-42.
- Özdağoğlu, A. & Keleş, M. (2019). “Spor Yönetimi Açısından Gri Entropi Tabanlı ROV Yöntemi ile 4 Büyük Futbol Kulübünün Finansal Performans Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal
- Özdağoğlu, A. (2018). “BİST Sınai İşletmelerinin Gri Entropi-EATWIOS Bütünleşik Yaklaşımı ile Performans Değerlendirmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2): 271
- Özkan, Ö. (2020). Örnek Uygulamalarla Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. içinde Murat Atan ve Şenol Altan (Ed.), MOORA Yöntemi (ss. 217-228), 1. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi Yayıncılık.
- Selçuk, O., Karakaş, H. & Çetin, E. İ. (2020). “Antalya İlinde Turizme Açık Doğal Alanların Tehlike Düzeylerinin Bütünleşik SWARA-MOORA Yöntemi ile Belirlenmesi”, Coğrafya Dergisi, (41): 1-15.
- Sezen Akar, G. & Çakır, E. (2016). “Lojistik Sektöründe Bütünleştirilmiş Bulanık AHP - MOORA Yaklaşımı ile Personel Seçimi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(2): 185-199.
- Shannon, C. E. (1948). “A Mathematical Theory of Communication”, The Bell System Technical Journal, 27(3): 392-403.
- Shannon, C. E. (1951). “Prediction And Entropy of Printed English”, The Bell System Technical Journal, 30(1): 50-64.
- Stanujkic, D., Dordevic, B. & Dordevic, M. (2013). “Comparative Analysis of Some Prominent MCDM Methods: A Case of Ranking Serbian Banks”, Serbian Journal of Management, 8(2): 213-241.
- Şimşek, A., Çatır, O. & Ömürbek, N. (2015). “TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
- Theobald, W. F. (2005). Global Tourism. in William F. Theobald (Ed.), Clarification and Meaning: Issues of Understanding (The Meaning, Scope, and Measurement of Travel and Tourism) (p. 124), 3th Edition, United States of America: Elsevier-Science.
- Tunca, M., Ömürbek, N., Cömert, H. & Aksoy, E. (2016). “OPEC Ülkelerinin Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi ve MAUT ile Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14): 1-12.
- Ulutaş, A. (2019). “Entropi Tabanlı EDAS Yöntemi ile Lojistik Firmalarının Performans Analizi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23): 53-66.
- Ural, M., Demireli, E. & Güler Özçalık, S. (2018). “Kamu Bankalarında Performans Analizi: Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Bir Uygulama”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Uygurtürk, H. (2015). “Bankaların İnternet Şubelerinin Bulanık MOORA Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25): 115-128.
- Wang, C.-N., Ho, H.-X., Luo, S.-H. & Lin, T.-F. (2017). “An Integrated Approach to Evaluating and Selecting Green Logistics Providers for Sustainable Development”, Sustainability, 9(2): 1-21.
- Wang, C.-N., Nguyen, H.-K. & Liao, R.-Y. (2017). “Partner Selection in Supply Chain of Vietnam’s Textile and Apparel Industry: The Application of a Hybrid DEA and GM (1,1) Approach”, Mathematical Problems in Engineering, 2017(7826840): 1-16.
- Wang, Z. & Zhan, W. (2012). “Dynamic Engineering Multi-Criteria Decision Making Model Optimized by Entropy Weight for Evaluating Bid”, Systems Engineering Procedia, 5: 49-54.
- Yıldırım, B. & Önay, O. (2018). “Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP – MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75): 59-81.
- Yurtsal, K. (2019). “Türkiye’de Sürdürülebilir Turizm”, Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları
- Zhang, H., Gu, C.-L., Gu, L.-W. & Zhang, Y. (2011). “The Evaluation of Tourism Destination Competitiveness by TOPSIS & Information Entropy – A Case in The Yangtze River Delta of China”, Tourism Management, 32(2): 443-451.
- Zhao, Z., Wang, J., Zhao, J. & Su, Z. (2012). “Using A Grey Model Optimized by Differential Evolution Algorithm to Forecast The Per Capita Annual Net Income of Rural Households in China”, Omega, 40(5): 525-532.
- Zhuo, L., Guan, X. & Ye, S. (2020a). “Prediction Analysis of the Coordinated Development of the Sports and Pension Industries: Taking 11 Provinces and Cities in the Yangtze River Economic Belt of China as an Example”, Sustainability, 12(6): 1-18.
- Zhuo, L., Guan, X. & Ye, S. (2020b). “Quantitative Evaluation and Prediction Analysis of the Healthy and Sustainable Development of China’s Sports Industry”, Sustainability, 12(6): 1-16.
