ALTIN, PETROL, DÖVİZ VE BORSA ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN NEDENSELLİK ANALİZİ İLE KEŞFİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de altın, petrol ve döviz kurlarında yaşanan değişimlerin borsa endeksi üzerinde yarattığı etkiyi ortaya koymaktır. Araştırma, Ocak 2010-Aralık 2017 dönemini kapsamaktadır. Araştırmada Borsa İstanbul 100 Endeksi, altın ons satış fiyatı, ham petrol fiyatı ve döviz kuru olarak dolar satış fiyatı kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak Borsa İstanbul 100 Endeksi belirlenirken altın, petrol ve döviz kuru bağımsız değişken olarak belirlenmiştir. Seçilen zaman aralığı içinde yer alan veriler aylık olarak ele alınarak zaman serisi oluşturulmuştur. Serilere eşbütünleşme analizi uygulanmış ve değişkenler arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Unrestricted VAR modeli uygulanarak kısa vadeli ilişkiler incelenmiştir. Bu aşamada ikili nedensellikler Granger nedensellik analizi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda altın, petrol, döviz ve borsa endeksine bakıldığında uzun dönemli bir ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır. Granger nedensellik analizi sonucunda ise; altın ve petrolün borsa endeksinin Granger nedeni olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Döviz ise borsa endeksinin Granger nedenidir.
Keywords
Abstract
The purpose of this work is to reveal the effects of gold, petroleum and exchange rates on stock market index in Turkey. The research covers the period of January 2010-December 2017. In the research, Borsa Istanbul 100 Index, gold ounce ask price, crude oil price and the dollar ask price are used as exchange rate. While the Stock Exchange Istanbul 100 Index is determined as the dependent variable; gold, oil and exchange rate are determined as independent variables. Data series are formed within the selected time period taking up on a monthly basis. Cointegration analysis is applied to the series and the relationship between the variables are tried to be determined. Short-term relationships are analyzed by implementing Unrestricted VAR model. At this stage, Granger causality test is performed for dual causality. As a result of the study, it is concluded that there is no long-term relationship between gold, oil, foreign exchange and stock exchange index. As a result of Granger Causality Test, it is concluded that there is no Granger causality within gold, petroleum and stock market index. On the other hand, foreign exchange is the granger cause of stock index.
Keywords
- Akgün, A., (2006), Petrol Fiyatlarındaki Değişimlerin İMKB-100 Endeksine Etkisi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü .(Yüksek Lisans Tezi), Konya.
- Appergis, N. vd., (2008), Do Structural Oil-Market Shocks Affect Stock Prices?, Economics Working Papers, Department of Economics, University of Connecticut, ss. 2-26.
- Balı vd., (2011), “Altın Fiyatlarının İMKB 100 Endeksi’ne Etkisi ve Bu Etkinin Ölçümlenmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 25, S. 3-4
- Berke, B., (2012), Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test, Maliye Dergisi, S. 163, ss. 243-257.
- Chittedi, K. R., (2012), Do Oil Prices Matters for Indian Stock Markets? An Empirical Analysis, Journal of Applied Economics and Business Research JAEBR, Centre for Development Studies-JNU, Trivandrum, Kerala, India, ss. 2-10.
- Elmas B. ve Polat M., (2014) “Altın Fiyatlarını Etkileyen Talep Yönlü Faktörlerin Tespiti:1988-2013 Dönemi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, c. 15, S. 1, ss. 171-187.
- Granger, C. W. J. (1988). Some recent developments in a concept of causality. Journal of Econometrics, 39, 199-211.
- Göcekli, S. G. B., (2016), Türkiye'de Ham Petrol Fiyatlarıyla Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Analiz, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi), Aydın.
- Gulnahar Banu, M., (2018), Döviz Kuru Rejimleri ve Kur Savaşları, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
- Güler S. ve Temel Nalın, H., (2013), “Petrol Fiyatlarının İMKB Endeksleri Üzerine Etkisi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırma Dergisi,c. 9, S. 2, ss. 79-97.
- http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Doviz+Efe ktif (22.11.2018).
- https://tr.investing.com/ (31.10.2018).
- İşcan, E., (2010), “Petrol Fiyatlarının Hisse Senedi Piyasası Üzerine Etkisi”, Maliye Dergisi, S. 158, ss. 607-617.
- Johansen, S & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169
- Kapusuzoglu, A., (2011), Relationships between Oil Price and Stock Market: An Empirical Analysis from Istanbul Stock Exchange (ISE), Department of Banking and Finance, Faculty of Management Yildirim Beyazit University, Ankara, Turkey, ss. 99-106.
- Kavaz İ. ve Özbuğday F. C., (2016), "Enerjide Dışa Bağımlılık Ve Enerji Verimliliği Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği", Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı. 27, Cilt 4, ss. 331-349.
- M. Göknil Vural., (2003), “Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü, (Uzmanlık Yeterlilik Tezi), Ankara.
- Öncü M. A. vd., (2015), “Yatırım Araçları Arasındaki Eşbütünleşme (BİST100, Altın, Reel Döviz Kuru), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 15, S. 1, ss. 43-47.
- Park, J.W. vd., (2007), Oil price shocks and Stock markets in the U.S. and 13 European Countries, Department of Economics, University of Missouri-Columbia, ss.1-31.
- Poyraz E. ve Didin S., (2008), “Altın Fiyatlarındaki Değişim Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Modeli ile Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 13, S. 2, ss. 93-104.
- Sims, C. S., (1980), Macroeconomics and Reality, Econometrica is currently published by The Econometric Society, S. 1, ss. 1-48.
- Tilbe, F. (2010), Bir Yatırım Aracı Olarak Altın ve İstanbul Altın Borsasının Finans Sektörü Bağlamında İrdelenmesi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
- Toraman, C. vd., (2011), Effects of Crude Oil Price Changes on Sector Indices of İstanbul Stock Exchange, European Journal of Economic and Political Studies, ss. 11-126.
