Author:
Abstract
Ülkemizde Weberyan görüşün en önemli temsilcisi olan Sabri F. Ülgener, iktisadi ahlak ve iktisadi zihniyet kavramlarının terminolojiye girmesini sağlayan yegâne şahsiyettir. İktisadi ahlakı tıpkı Weber gibi meslek ahlakı çerçevesinde ele almasına karşın; farklı dinler ve farklı toplumlar çerçevesinde ele alındığı için, iktisadi ahlakın Ülgener için farklı bir açılımı söz konusudur. Bunun sebebi ise Kapitalizmin doğu toplumlarında hiç görülmemiş olmasıdır. Max Weber ise kapitalizmin özellikle Batı Avrupa ve Amerika’da yayılmasında özellikle modernleşme ve rasyonalizmin çok büyük etkilerinin olduğunu düşünmektedir. Protestan mezhebinin özellikle Kalvenist öğretisinin meslek ahlakına dönük birtakım prensipleri, mezhep mensuplarının bu dünyaya rasyonel bir bakış açısıyla bakmayı ve dünyaya yönelik bir zühd hayatının yaşanmasını içermektedir. Bu durum Ülgener’de ise rasyonelleşmeden daha ziyade tasavvufi bir yaşamın gerekliliği olarak, bu dünyadan el etek çekme şeklinde bir zühd hayatının yaşanması anlamını taşımaktadır.
Sabri F. Ülgener’in özellikle Osmanlı Devleti’nin meslek ahlakı ve iktisadi zihniyeti ile Weber’in modernleşme ile birlikte aşırı rasyonelleşmeye bağlı olarak Protestan meslek ahlakının farklılıklarının yanı sıra benzerliklerini de ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda Protestan mezhebinin zühd anlayışı ve sermaye birikimine dayanan ekonomi anlayışı ile İslam dininin tasavvufi bir perspektifle ekonominin şekillenmesine olan bakış açılarının karşılaştırılması da çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
Sabri F. Ulgener, the most important representative of the Weberian perspective in Turkey, is the sole person who has had the concepts of economic ethics and economic mentality enter into the terminology. Although he regards economic ethics within the framework of professional ethics just like Weber, economic ethics has also a different meaning for Ulgener since the subject-matter is discussed within the framework of different religions and different societies. The underlying reason is that Capitalism has never been seen in eastern societies. On the other hand, Max Weber thinks that modernization and rationalism have had major impacts on the spread of capitalism, especially in Western Europe and America. Some principles of the Protestant sect, especially the Calvinist doctrine, regarding professional ethics, include a rational perspective of this world by the members of the sect and living a life of asceticism. Ulgener, on the other hand, signifies living a life of asceticism in the form of giving up all worldly things, as a necessity of a Sufi life rather than rationalization.
This study aims to demonstrate differences and similarities of Sabri F. Ulgener's professional ethics and economic mentality of the Ottoman Empire and Weber's Protestant professional ethic due to extreme rationalization, alongside with modernization. In this context, this study also aims to compare Protestant understanding of economy based on asceticism and capital accumulation with Islamic perspectives on shaping economy with a Sufi point of view.