Author :
DOI : 10.29228/ijbemp.62185
Year-Number: 2022-1
Yayımlanma Tarihi: 2022-06-21 18:20:59.0
Language : Türkçe
Konu : Finans
Abstract
Bu çalışmada, Burdur ili içerisinde istihdam edilen perakende sektörü çalışanlarının finansal okuryazarlık seviyeleri analiz edilmiştir. Ayrıca katılımcıların tanımlayıcı özellikleri açısından finansal okuryazarlık seviyelerinde farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Hazırlanan anket formu; 2021 yılı Şubat ve Mart aylarında tesadüfi seçim yöntemi ile 501 kişiye uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin normal dağılmaması nedeniyle araştırmada parametrik olmayan testlerin uygulanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda ikili grupların karşılaştırılmalarında Mann Whitney U testi, ikiden fazla grubun karşılaştırılmasında ise Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Kruskal Wallis testi neticesinde farklılıkların hangi gruplarda ortaya çıktığını incelemek için Mann Whitney U testine başvurulmuştur. Araştırma sonucunda, katılımcıların yüksek seviyede finansal okuryazarlığa sahip oldukları ve katılımcıların bazı demografik özelliklerine göre finansal okuryazarlık düzeylerinin farklılaştığı bulgusuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
In this study, financial literacy levels of retail sector employees in Burdur province were analyzed. In addition, it was investigated whether there was a difference in the financial literacy levels of the participants in terms of their descriptive characteristics. The prepared questionnaire was applied to 501 people using the random selection method in February and March 2021. Since the research data did not show normal distribution, it was decided to apply non-parametric tests in the research. In this context, Mann Whitney U test was used for pairwise comparisons and Kruskal Wallis test was used for comparisons of more than two groups. The Mann Whitney U test was used to examine in which groups the differences emerged as a result of the Kruskal Wallis test. As a result of the research, it was concluded that the participants had a high level of financial literacy and their financial literacy levels differed according to some demographic characteristics of the participants.
Keywords
- In the study conducted by Lusardi et al., (2010), young people's financial awareness levels were examined by asking questions about inflation, interest rates and risk diversification.According to the findings, young people's financial awareness was seen at low levels, and it was determined that female students gave less correct answers than males.In addition, significant differences were found between the financial literacy levels of the students in terms of their race and ethnicity, and it was observed that the family factor also affected the financial literacy level.In this context, the financial awareness of individuals whose mothers have a higher education level is higher. Kilic, et al. (2015) examined the financial literacy levels of university students according to different demographic characteristics. According to the findings, the general literacy level was found to be 48%, and it was determined that the level of boys was higher than that of girls. Danışman, et al. (2016) aimed to determine the financial literacy of university students in our country and to increase their financial awareness. According to the findings, it was seen that the financial literacy of the students was at the basic level. In their study, Yarımoğlu and Yörük (2016) examined the relationship between financial awareness and financial literacy in terms of employees. As a result of the survey conducted on 324 employees in Kahramanmaraş; It has been determined that there are positive and significant relationships between financial awareness and financial literacy.
- Emine ERDEN, Murat KAYA 1. GİRİŞ Okuryazarlık kavramı, günümüz toplumlarının sahip oldukları bilginin en temel bileşenleri arasında yer almaktadır. Günümüzde okuryazarlık edebi anlamda okuma ve yazma yeterliliğine sahip olunmasından öte bir nitelik taşımaktadır. Toplumsal yapının ekonomik ve sosyal açıdan sürekli değişmesi ve yenilenmesi, bireylerin farklı alanlarda okuryazar olmalarını zorunlu hale getirmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde bireylerin fiziksel açıdan sağlıklı olabilmeleri için sağlık okuryazarı, artan dijitalleşmeye uyum sağlayabilmeleri için teknoloji okuryazarı olmaları gerekmektedir. Ayrıca bireylerin ekonomik varlıklarını korumaları ve geliştirebilmeleri için de finansal okuryazar olmaları günümüz ekonomik koşullarında önem taşımaktadır. Bu değerlendirmeler ışığında okuryazarlık, bireylerin farklı sosyal ve ekonomik alanlarda asgari düzeyde bilgi sahibi olmalarını ve bu bilgileri karar verme süreçlerinde kullanabilmelerini ifade etmektedir. Finansal okuryazarlık, 21. yüzyılın en önemli finansal kavramlarından birisidir. Teknolojinin gelişmesi, iletişimin hızlanması, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi, tüketici ihtiyaçlarının değişmesi ve finansal piyasaların daha karmaşık işlem ve yatırım araçlarından meydana gelmesi, yeni bir finansal sistemi oluşturmuştur. Bu yeni sistemde bireylerin sahip olduğu ezberler bozulmuş ve yenilikçi yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Geleneksel finansal sistemdeki para kavramını eleştirip, paraya ilişkin ezberleri bozan kripto paralar bu değişimin günümüzdeki en çarpıcı örneklerindendir. Bu nedenle bireylerin gerek yatırım, gerek harcama, gerek tüketim kavramlarına ilişkin olarak zamanın ruhuna uygun hareket ederek var olan bilgilerini güncellemeleri veya bilgi edinmeleri gerekmektedir. Bu noktada da finansal okuryazarlığın önemi, geleceğin dünyasını anlayabilmek açısından da anlam taşımaktadır. Finansal okuryazarlık, literatürde farklı şekillerde tanımlanmış ve farklı bakış açıları ile değerlendirilmiştir. OECD’nin tanımında finansal okuryazarlık, finansal varlıklar ve kavramlara ilişkin finansal tüketicilerin bilgi sahibi olmalarının sağlanmasını ve çeşitli seçenekler arasında seçim yapabilecek duruma gelmiş olmasını sağlayacak, finansal refahı artırıcı bir süreci ifade etmektedir (Kılıç vd., 2015). Başka bir tanımlamada ise; ekonomik olarak geleceği teminat altına alabilme, istekleri belirleyebilme, kaynakları tahsis edebilme ve tasarrufları yatırıma dönüştürebilmeyi ve bireysel anlamdan başarılı bir finansal yönetim sürecini içermektedir. Dolayısıyla finansal okuryazarlık bireyin finansal bilgisi ve bu konudaki tutum, davranış ve becerilerinin birleşimini ifade etmektedir (Sarıgül, 2015). Finansal okuryazarlık kavramına yönelik farklı tanımlamalar incelendiğinde bu tanımlamalarda finansal okuryazarlığın; finans kavramları ile ilgili bilgi sahibi olmayı, finans kavramları arasında ilişki kurabilmeyi, doğru finans kararları verme yeteneğine sahip olmayı ve geleceğe dönük finansal ihtiyaçları etkin şekilde planlayabilmeyi gerektirdiği söylenebilir (Barmaki, 2015). Finansal okuryazarlık seviyesinin yeterli düzeye ulaştığı kişilerde aşağıda yer verilen yeterliliklerin olması beklenmektedir (Hogart ve Hilter, 2002):
- hazırladıktan sonra bunları gerçekleştirebilecektir. Bunların dışında finansal okuryazar olan bireyin sahip olması gereken özellikler şunlardır (Gerek ve Kurt, 2011): • Yatırımcı, tüketici ve üretici olan bireyler maliyet, kar ve sınırlı kaynaklarla ilgili doğru
- değerlendirmelidir. Finansal okuryazarlık bireysel, toplumsal ve ekonomik açıdan farklı kazanımlar sağlamaktadır. Bireysel açıdan değerlendirildiğinde, finansal eğitimin katkısıyla kişilerin finans ile ilgili konulara olan farkındalıkları gelişmekte, finansal araç ve hizmetlerle ilgili bilgileri artmakta ve finansal ürünleri etkin kullanmaları sağlanmaktadır. Ayrıca bu bilinçle tüketiciler dolandırıcılık ve finansal risklerden korunabilmektedir. Finansal eğitim, yanıltıcı ürün ve hizmetlerden kaçınarak uygun ürünlerin kullanımını teşvik etmektedir. Aynı zamanda finansal eğitim sayesinde bireyler finansal konuları daha iyi anlamaktadırlar. Finansal eğitim sayesinde bireyler özellikle varlıkları ve yükümlülükleri formüle ederken daha dikkatli planlama yapabilmektedirler (TCMB, 2011). Finansal okuryazarlık toplumsal açıdan değerlendirildiğinde, finansal okuryazarlığın gelir dağılımındaki dengesizliği azalttığı söylenebilir. Finansal okuryazarlıkları yüksek olan toplumlarda bireyler daha bilinçli şekilde harcama yaparak, tasarruf olanağı bulmaktadırlar. Bireylerin bilinçli olarak finansal davranış sergilediği toplumlarda gelir eşitliği sağlanabilmektedir. Gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azalması veya yok olması ise bireylerin sosyal ve ekonomik açıdan huzur ve refahını arttırmaktadır (Küçükaslan, 2017). Son olarak finansal okuryazarlığın ekonomiye olan genel etkileri değerlendirildiğinde, finansal okuryazarlık bireysel ve toplumsal olarak önem taşıdığı kadar ayı zamanda ülke ekonomileri açısından da önem taşımaktadır. Finansal okuryazarlık seviyesi yüksek olan ülkelerde ekonomiler daha istikrarlı olmakta ve buna bağlı olarak tüketicilerden kaynaklanan krizler daha az yaşanmaktadır. Özellikle bu ülkelerde bireyler, gelirlerinden daha fazla harcama yapmama noktasında bilinçli olup gereksiz kredi kullanımından kaçınmaktadırlar. Ayrıca finansal okuryazarlıkları yüksek toplumlarda bireyler kendi geleceklerini planlamakta ve buna ilişkin yatırımlar yaparak kaynakların etkin kullanılmasına ve dolayısıyla ülke ekonomisine katkı sağlamaktadırlar (Dagher ve Fu, 2017). Tüm açıklamalar neticesinde finansal okuryazarlık gerek bireysel gerek toplumsal açıdan son derece önem taşımaktadır. Nitekim finansal okuryazarlık seviyeleri yüksek olan bireyler, nitelikli finansal okuryazar toplumları oluşturarak, ülkelerinin refahına ve kalkınmasına olumlu katkılar sağlayacaktır. Çalışmanın amacı, Burdur ilinde istihdam edilen perakende sektörü çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerinin analiz edilerek demografik özellikler açısından farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Perakende sektörünün gerek ülkemiz gerekse Burdur ili özelinde istihdam açısından önemli bir paya sahip olması nedeniyle, sektör çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeyleri öncelikli olarak istihdam edildikleri işletmeler, ardından ise kent ve dolayısı ile bölge ekonomisinin istikrarı için önem taşımaktadır. Kentin ekonomik yapısı içerisinde önemli bir hacme sahip olan perakende sektörünün gelişimi ve büyümesi için sektör çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerinin yüksek olması gerekmektedir. Bu nedenle çalışanların finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve analizi önem taşımakta olup elde edilen bulgulara göre de sektör çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerine ilişkin stratejiler oluşturulmalıdır. Bu yönüyle çalışmanın özellikle yerel ölçekte gerçekleştirilen finansal okuryazarlık literatürüne ve kent ekonomisine katkı sağlaması amaçlanmaktadır. Çalışmanın bundan sonraki bölümlerinde literatür taraması, veri seti, yöntem ve analiz bulgularına ilişkin bilgilere yer verilecektir. 2. LİTERATÜR TARAMASI Finansal okuryazarlığa ilişkin literatürde yerli ve yabancı olmak üzere çok sayıda araştırma bulunmakta olup öncelikle yabancı literatürde yer alan araştırmalardan bazıları aşağıda kısaca özetlenmiştir. Valentine ve Khayum (2005) tarafından yapılan çalışmada, kentteki ve taşradaki liseli öğrencilerin finansal okuryazarlık seviyeleri karşılaştırılmıştır. Bulgulara göre, kentte öğrenim gören öğrencilerin seviyesi %51, taşradaki öğrencilerin ise %50 tespit edilmiştir. Bununla birlikte vadesiz hesabı bulunan öğrenciler hesabı olmayanlara göre, yıllık hane geliri 50.000$-75.000$ arası olan öğrencilerin diğer gelir düzeylilere göre finansal okuryazarlık açısından daha yüksek seviyeye sahip oldukları bulgusuna ulaşılmıştır. Lusardi, vd., (2010), gençlere enflasyon, faiz oranları ve risk çeşitlendirmesi konularında sorular sorarak finansal farkındalık seviyelerini incelemişlerdir. Bulgulara göre, gençlerin finansal farkındalığı düşük seviyelerde görülmüş, kız öğrencilerin erkeklerden daha az doğru cevap verdiği tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin ırkları ve etnik yapıları açısından finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiş, aile faktörünün de finansal okuryazarlık seviyesini etkilediği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda annesinin eğitim seviyesi yüksek olan bireylerin finansal farkındalığı daha yüksek çıkmıştır. Klapper, Lusardi ve Panos (2012), finansal okuryazarlığın taşıdığı önemi ve davranışsal açıdan meydana getirdiği etkileri araştırmak için katılımcılara finansal okuryazarlık, tüketici borçlanması (resmi ve gayri resmi), tasarruf ve harcama davranışları hakkında sorulardan oluşan bir anket uygulamışlardır. Rusya'da tüketici borçlanmasının çok hızlı artmasına rağmen, araştırmacılar, ankete katılanların sadece %41'inin faiz bileşiklerinin işleyişini anladığını ve sadece %46'sının enflasyonla ilgili basit bir soruyu cevaplayabildiğini tespit etmişlerdir. Finansal okuryazarlık, finansal piyasalara katılım ile pozitif, gayri resmi borçlanma kaynaklarının kullanımı ile negatif ilişkilidir. Ayrıca, daha yüksek finansal okuryazarlığa sahip bireylerin, daha fazla harcanmamış gelire ve daha yüksek harcama kapasitesine sahip olduklarını belirlemişlerdir. Wamae'nin (2015), banka çalışanlarının finansal okuryazarlık seviyelerinin bireysel finansal yönetim süreçlerine etkisini araştırdığı çalışmasında anket kullanılarak veriler elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, finansal okuryazarlık banka çalışanlarının bireysel finansal yönetim süreçlerini olumlu etkilemektedir. Garg ve Singh (2018), araştırmalarında daha önce yapılmış çalışmalara dayanarak dünyadaki gençlerin finansal okuryazarlık düzeyini analiz etmeyi amaçlamışlardır. Çalışmada farklı demografik değişkenlerin gençlerin finansal okuryazarlık düzeyleri üzerinde etkili olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırma konusuna ilişkin yerli literatürde yer alan çalışmalardan bazılarına ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmuştur. Bayram (2010), çalışmasında; Anadolu Üniversitesi İİBF ve Porsuk MYO öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin ölçülmesini amaçlamıştır. Amaç doğrultusunda 600 öğrenciye anket uygulanmış ve araştırma sonucunda, İİBF öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyi, Porsuk MYO öğrencilerinden daha yüksek çıkmıştır. Er, vd., (2014) çalışmalarında lisans eğitim programlarının finansal okuryazarlığa etkilerini incelemişlerdir. Bu bağlamda finansal eğitim imkânı olan İktisat Fakültesi öğrencileri ile daha çok sayısal analiz eğitimi alan Mühendislik Fakültesi öğrencileri karşılaştırılmıştır. İktisat Fakültesi ile Mühendislik Fakültesi eğitim programlarının, finansal okuryazarlık seviyeleri üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Kılıç, vd. (2015) tarafından yapılan çalışmada üniversite öğrencilerine anket uygulanarak, öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri farklı demografik özelliklere göre incelenmiştir. Bulgulara göre, genel okuryazarlık seviyesinin %48 olduğu ve erkeklerin finansal okuryazarlık seviyesinin kızlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Danışman, vd. (2016), çalışmalarında ülkemizdeki üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesini ve finansal farkındalıklarının arttırılmasını amaçlamışlardır. Bulgulara göre, öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının temel seviyede olduğu görülmüştür. Yardımcıoğlu ve Yörük (2016) yaptıkları çalışmada, finansal farkındalık ve finansal okuryazarlık arasında yer alan ilişkiyi çalışanlar açısından analiz etmişlerdir. Kahramanmaraş’ta 324 çalışan üzerinde gerçekleştirilen anket çalışması sonucunda; değişkenler arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Dağdelen (2017) çalışmasında, Aydın'da faaliyet gösteren 175 Serbest Muhasebeci Mali Müşavire finansal okuryazarlık düzeylerinin tespiti amacıyla anket uygulamıştır. Analiz bulgularına göre, finansal danışmanların finansal okuryazarlık düzeylerinin eğitim ve yaşa göre farklılık gösterdiği ancak cinsiyete göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Er ve Çetintaş (2018), özel bir işletmede çalışan işçilerin finansal okuryazarlık düzeylerini incelemeyi amaçlamışlardır. Amaç doğrultusunda hazırlanan anket formu 298 işçiye uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; katılımcıların büyük bir çoğunluğunun maaş takibi, fatura ödemeleri gibi sebeplerle internet bankacılığı kullandıkları, yine yoğun bir şekilde kredi kartı kullandıkları belirlenmiştir. Ancak finansal planlama yapmamaları yüzünden çoğu zaman kredi kartı ödemelerini düzenli olarak gerçekleştiremedikleri veya asgari ödeme yapabildikleri saptanmıştır. Ayrıca çoğu katılımcının finansal krizlere karşı nasıl bir davranış ve tutum göstermeleri gerektiği konusunda fikirlerinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kaya ve Güneş (2019), üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini araştırdıkları çalışmalarını Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bankacılık ve Finans Bölümü lisans öğrencilerine uygulamışlardır. Araştırma sonucunda; öğrencilerin %6,5’i yüksek düzeyde finansal okuryazarlığa sahipken, %47,3’ünün orta, %37,2’sinin düşük ve %9’unun çok düşük seviyede finansal okuryazarlık düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Kocabıyık ve Teker (2018), çalışmalarında finansal okuryazarlık seviyelerini belirlemek üzere Süleyman Demirel Üniversitesi’nde eğitim gören 708 öğrenciye anket uygulamışlar ve analiz bulgularına göre, ankete verilen cevapların cinsiyete göre farklılaştığı ve iktisadi programlarda eğitim alan öğrencilerin diğerlerine kıyasla daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Sumer ve Gövdeli (2020) tarafından yapılan araştırmada üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda; finansal tablo, faiz, matematiksel işlem ve paranın zaman değerine ilişkin sorulara öğrencilerin çoğunun doğru yanıt verdikleri, yatırım, vergi ve mevzuata ilişkin sorulara ise yanlış yanıt verdikleri belirlenmiştir.
- Sönmez ve Kılıç (2020) tarafından yapılan araştırmada hazırlanan anket formu Kastamonu Üniversitesi Bankacılık ve Finans bölümünde eğitim gören öğrencilere uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; öğrencilerin yarısına yakınının (%45,5) yüksek düzeyde finansal okuryazarlık düzeyinde olduğu, finansal bilgi ve finansal tutum ile finansal okuryazarlık başarı düzeyleri arasında anlamlı ilişkilerin olduğu belirlenmiştir.
- Yücel (2021) araştırmasında finansal okuryazarlık bilgisinin Kırıkkale'de öğrenim gören lise öğrencilerindeki düzeyini ve bu düzeye etki eden etmenleri araştırmıştır. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyi 60,06 puan ile orta seviye şeklinde ifade edilmiştir.
- Dinçerol (2021) çalışmasında konaklama işletmesi yöneticilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini tespit etmeyi amaçlamış ve 226 adet yönetici ve işletme sahibine 43 sorudan oluşan anket uygulamıştır. Araştırma sonucunda, eğitim düzeyinin artmasının beraberinde finansal okuryazarlık düzeyinin de artmasına olanak sağladığı tespit edilmiştir.
- Burdur ili perakende sektörü çalışanları araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Burdur ili perakende sektöründe tahmini rakamlara göre 15.000 kişinin çalıştığı öngörülmektedir. Bu nedenle örneklem hesabı 15.000 kişi üzerinden gerçekleştirilmiş ve gerekli örneklem büyüklüğü n = 375 olarak hesaplanmıştır. Anketler kolayda örnekleme yöntemi ile belirlenen sayıdan daha fazla kişiye uygulanmış, 501 kullanılabilir ankete ulaşılmıştır. Anketler; 2021 yılı Şubat ve Mart aylarında katılımcılara uygulanmıştır.
- Bu çalışmada, perakende sektörü çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesinde genel tarama modeli tercih edilmiştir. “Genel tarama modelinde, çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak için evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup örnek ya da örneklem üzerinde tarama yapılmaktadır” (Karasar, 2012).
- Çalışmada veriler, anket yöntemi ile toplanmıştır. Anket formunda finansal okuryazarlık ile ilgili 25 madde yer almaktadır. Bu maddeler; Gültekin (2020) “Kamu Çalışanlarının Finansal Okuryazarlık Düzeylerinin Ölçülmesi: Isparta İli Örneği” başlığında hazırladığı yüksek lisans tezinden faydalanılarak elde edilmiştir. Gültekin (2020) anketini iki farklı yüksek lisans tezinden yararlanarak oluşturmuştur. Ölçeklerden ilki Baysa tarafından 2015’te hazırlanan “Finansal Okuryazarlık ve Banka Müşteri Segmentasyonları Üzerine Bir Uygulama” başlıklı yüksek lisans tezinden elde edilmiştir. Bir diğer ölçek ise Karaağaç tarafından 2015 yılında hazırlanan “Finansallaşma Sürecinde Finansal Okuryazarlık” başlıklı yüksek lisans tezinden elde edilmiştir. Ayrıca anket formunda araştırmacılar tarafından oluşturulmuş olan katılımcıların yaş, medeni durum gibi özelliklerini belirlemeye yönelik 12 soru yer almaktadır. Çalışmada yararlanılan anketler için yazarlardan gerekli izin alınmıştır ve çalışmanın etik kurul onayı bulunmaktadır. Araştırmadan ulaşılan veriler SPSS for Windows 22 programı aracılığıyla analiz edilmiştir.
- 3.3.1. Etik İzin Çalışmanın etik izni Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan alınmıştır (İzin Tarihi:03.02.2021, Dosya/İzin numarası: GO 2021/93). 3.4. Araştırmanın Hipotezleri Araştırmaya konu olan hipotezler aşağıda ifade edilmiştir: H1: Katılımcıların cinsiyetlerine göre finansal okuryazarlık düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. H2: Katılımcıların yaşlarına göre finansal okuryazarlık düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. H3: Katılımcıların medeni durumlarına göre finansal okuryazarlık düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
- Hata Finansal Okuryazarlık 501 -0,844 0,109 1,759 0,218 Değişkenlerin basıklık, çarpıklık katsayılarının +1.5 ile -1.5 (Tabachnick ve Fidell, 2013) arasında değer alması, verilerin normal dağıldığını göstermektedir. Bu durumda araştırma verilerinin normal dağılmadığı anlaşılmaktadır. Veriler normal dağılım gösterdiğinde parametrik testler, normal dağılmadığı durumlarda ise parametrik olmayan testler yapılmaktadır. Araştırma verileri normal dağılım göstermediği için araştırmada parametrik olmayan testlerin uygulanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda ikili grup karşılaştırmasında Mann Whitney U testi, ikiden çok grubun karşılaştırmasında ise Kruskal Wallis testi yapılmıştır. Kruskal Wallis testi neticesinde farklılıkların meydana geldiği grupları belirlemek üzere Mann Whitney U testine başvurulmuştur. 4.2. Katılımcıların Demografik Özelliklerine Yönelik Bulgular Katılımcıların demografik özeliklerine ait veriler aşağıdaki Tablo 3’te sunulmaktadır. Tablo 3. Katılımcıların Demografik Özelliklerinin Dağılımı n % Cinsiyet
- (2011) ve Sarıgül (2014)’ün çalışmaları ise cinsiyete göre finansal okuryazarlık seviyesinin
- Katılımcıların yaşlarına göre finansal okuryazarlık düzeylerinde farklılıkların olduğu belirlenmiştir. 36 yaş ve üzerindeki katılımcıların finansal okuryazarlık düzeyleri 30 yaş ve altındaki katılımcılardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Literatürde yapılan araştırmalarda da yaşın artmasıyla birlikte bireylerin finansal okuryazarlık düzeylerinin de artış gösterdiği bulgusuna ulaşan çalışmalar mevcuttur. Elde edilen bulgular Eitel ve Martin (2009), Harrison ve Chudry (2011) ve Akben ve Altıok (2014)’un çalışmalarından elde ettikleri sonuçlar ile örtüşmektedir.
- Katılımcıların medeni durumlarına, firmada çalışma sürelerine, çocukluk yıllarında çalışma durumlarına göre finansal okuryazarlık seviyelerinin farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Diğer bir ifade ile evli ve bekâr, farklı çalışma süreleri ve çocukluk yıllarında çalışma veya çalışmama durumuna göre finansal okuryazarlık düzeylerinin benzer düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Literatürde yapılan araştırmalarda genel olarak evli bireylerin finansal okuryazarlık düzeylerini bekârlardan daha yüksek olduğu yönünde bulgulara ulaşılmıştır (Lusardi ve Mitchelli, 2017; Agarval, vd. 2015; Doğan ve Faikoğlu, 2016).
- Katılımcıların eğitim durumlarına göre finansal okuryazarlık düzeylerinin farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Lisans ve lisansüstü eğitim düzeyindekilerin lise mezunlarına kıyasla daha yüksek finansal okuryazarlık seviyesine sahip olduğu bulgusu elde edilmiştir. Literatürde de araştırma bulguları ile benzer şekilde, eğitim durumunun yükselmesi ile birlikte finansal okuryazarlığın da arttığı yönünde sonuçlara ulaşılmaktadır (Al‐Tamimi ve Bin Kalli, 2009; Güneş, 2019; Dinçerol, 2021).
- Katılımcıların aylık gelir düzeylerine göre de finansal okuryazarlık düzeylerinde farklılıklar olduğu saptanmıştır. 6.500 TL ve üzerindeki gelir düzeyinde olanların, daha az gelir düzeyine sahip olanlara kıyasla finansal okuryazarlık seviyelerinin daha yüksek olduğu bulgusu elde edilmiştir. Literatürde yapılan araştırmalarda da gelir düzeyinin yükselmesiyle birlikte finansal okuryazarlığın arttığı yönünde bulgulara ulaşılmaktadır (Al‐Tamimi ve Bin Kalli, 2009).
- Nitekim Dağdelen (2017), serbest muhasebeci mali müşavirler üzerinde gerçekleştirdiği araştırmasında
- Agarwal, S. K., Barua, S. K., Jacob, J. ve Varma, J. (2015). Financial literacy among working
- young in urban India. World Development, 67, 101-109. Akben, S. E. ve Altıok, Y. A. (2014). Financial literacy among Turkish college students: the
- Reports: Employment Psychology & Marketing, 115(2), 351-371. Al‐Tamimi, H. A. H. ve Bin Kalli, A. A. (2009). Financial literacy and investment decisions of
- doi:10.1108/15265940911001402 Barmaki, N. (2015). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini belirlemeye
- Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Bayram S. S. (2010). Finansal okuryazarlık ve para yönetimi davranışları Anadolu Üniversitesi
- Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Baysa, E. (2015), Finansal okuryazarlık ve banka müşteri segmentasyonları üzerine bir
- Tezi), Tokat. Chen, H. ve Volpe, R. (2002). Gender differences in personal financial literacy among college
- students. Financial Services Review,(11), 289-307. Dagher, J. ve Fu, N. (2017), What fuels the boom drives the bust: regulation and the mortgage
- crisis. Econ J, 127: 996-1024, doi: 10.1111/ecoj.12353 Dağdelen, T. (2017). Finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve Aydın ilindeki serbest
- Danışman, E, Gümüş, U, T. ve Sezer, D. (2016). Finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi:
- 37. Dinçerol, F.O. (2021). Turizm sektöründeki yöneticilerin finansal okuryazarlık düzeylerinin
- Lisans Tezi) Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun. Doğan, M. ve Faikoğlu, S. (2016). Davranışsal finans ve finansal okuryazarlık. Bursa: Ekin
- Yayınevi. Eitel, S. ve Martin, J. (2009). First-generation female college students financial literacy: Real
- and perceived barriers to degree completion. College Student Journal, 43(2), 616-630. Er, B. ve Çetintaş, M. (2018). İşçilerde finansal okuryazarlık: finansal bilgi, tutum ve davranış
- 71. Er, F., Temizel, F., Özdemir, A. ve Sönmez, H. (2014). Lisans eğitim programlarının finansal
- Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 113-126. Falahati, L. ve Paim, L. (2011). Gender differences in financial well-being among college
- students. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(9), 1765-1776. Garg, N. ve Singh, S. (2018). Financial literacy among youth. International Journal of Social
- Economics, 45 (1),173-186. Gerek, S. ve Kurt, A. A. (2011). Ekonomı̇ okuryazarlığı ölçeğinin geçerlı̇k ve güvenı̇rlı̇k
- 59-73. Gültekin G. (2020). Kamu çalışanlarının finansal okuryazarlık düzeylerinin ölçülmesi Isparta
- Isparta. Güneş, E. (2019). Bireylerin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi üzerine bir araştırma:
- Üniversitesi. Harrison, N. ve Chudry, F. (2011). Overactive, overwrought or overdrawn? The role of
- Hogarth, J. M. ve Hilgert, M. A. (2002). Financial knowledge, experience and learning
- Interest Annual, 48(1), 1-7. Karaağaç, A. (2015), Finansallaşma sürecinde finansal okuryazarlık. (Yüksek Lisans Tezi).
- İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. bs.). Ankara: Nobel Yayınları. Kaya, M. ve Güneş, H. (2019). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin
- 10.20875/makusobed.512569. Kayış, A. (2009). Güvenirlik analizi. Ş. Kalaycı (Ed), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli
- İstatistik Teknikleri. (403-419). Ankara: Asil Yayıncılık. Kılıç, Y., Ata, H. A. ve Seyrek, İ. H. (2015). Finansal okuryazarlık: Üniversite öğrencilerine
- yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (66), 129-150. Klapper, L., Lusardi, A. ve Panos, G. A. (2012). Financial literacy and its consequences:
- 3904-3923. Kocabıyık, T. ve Teker, T. (2018). Finansal okuryazarlık: Süleyman Demirel Üniversitesi
- öğrencileri üzerine bir araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 117- Küçükaslan, A. (2017). Finansal okuryazarlık: Kayseri ili serbest muhasebeci ve mali
- Üniversitesi, Gümüşhane. Lusardi, A. vd. (2010). Financial literacy among the young: Evidence and implications for
- consumer policy. Journal of Cousumer Affairs, 44(2), 358–380. Lusardi, A. ve Mitchell, O.S. ( 2017). How ordinary consumers make complex economic
- 3(7), 1-35. Sarıgül, H. (2014). Survey of financial literacy among university students. Muhasebe ve
- Finansman Dergisi, 17(64), 207-224. Sarıgül, H. (2015). Finansal okuryazarlık tutum ve davranış ölçeği: Geliştirme, geçerlik ve
- Sönmez, Y. ve Kılıç, E. (2020). Finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir
- Dergisi, 10 (2) , 479-497. Sumer, S. ve Gövdeli, T. (2020). Finansal okuryazarlık ve finansal davranış üzerine bir çalışma.
- Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 86-98. TCMB., (2011). Dünyada ve Türkiye’de finansal hizmetlere erişim ve finansal eğitim. İhsan
- rootworkspace-362bbf12-7d95-47eb-9d4d-13039893ce5e-m3fbaly. Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Valentine, G. ve Khayum, M. (2005). Financial literacy skills of students in urbanand rural high
- schools. Delta Pi Epsilon Journal, 47(1), 1-10. Wamae, A. W. (2015). Role of financial literacy on personal financial management: a case of
- bankers in Nairobi city. Erişim http://erepo.usiu.ac.ke:8080/xmlui/handle/11732/684. Yardımcıoğlu, M. ve Yörük, A. (2016). Türkiye’deki finansal okuryazarlığın ve finansal
- farkındalığın durumu. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 9(2), 173-207. Yücel K O. (2021). Finansal okuryazarlık ve okuryazarlık düzeylerinin ölçülmesi üzerine
